निसर्ग वारी
Menu
निसर्ग वारी
पंढरीची वारी संतांनी आखून दिलेल्या पर्यावरणपूरक पद्धतीने शेकडो वर्षे सुरु होती. मात्र मागील काही वर्षांत वारीमध्ये प्लॅस्टिक आणि थर्माकोलपासून बनवलेल्या प्लेट्स, ग्लासेस, कप्स यांच्या वापराचे प्रमाण प्रचंड वाढले आहे. वापरलेल्या या प्लेट्स निसर्गचक्रात विघटन पावत नाहीत. दररोज लाखोंच्या संख्येने वापरलेल्या प्लेट्स तशाच टाकून दिल्या जातात किंवा जाळल्या जातात त्यामुळे हवा, जमीन आणि पाणी यांचे प्रचंड प्रदूषण होते. खरकट्या डिशेस खाल्ल्यामुळे शेकडो जनावरे मरण पावतात. प्लॅस्टिक आणि थर्माकोल डिशेस मध्ये गरम पदार्थ वाढल्यामुळे त्यातील कर्करोगजन्य रसायने अन्नात मिसळले जातात. हे टाळण्यासाठी नैसर्गिक पानांपासून बनवलेल्या पत्रावळींचा वापर पुन्हा सुरु करणे हा एकच मार्ग उपलब्ध आहे. वारकऱ्यांनी वारीमध्ये पानांपासून बनवलेल्या पत्रावळींचा वापर करावा यासाठी प्रबोधानासह विविध स्तरांवर थं क्रिएटीव्ह पर्यावरण दक्षता कृती मंच कार्य करीत आहे. वारकरी संप्रदायातील चाळीस ह. भ. प. महाराजांचा, दिंडीप्रमुखांचा अभियानात सक्रीय सहभाग मिळत असून वारीमार्गात असलेल्या गावांतील सुमारे दीड लाख विद्यार्थ्यांचे प्रदूषण मुक्तीसाठी प्रबोधन करण्यात आले आहे.
प्लास्टिक आणि थर्माकोल डिशेसच्या तुलनेत पानांच्या पत्रावळींची किंमत अधिक असल्याने दिंडीचालक प्लास्टिक आणि थर्माकोलच्या डिशेसना प्राधान्य देतात ही अडचण सोडविण्यासाठी थं क्रिएटीव्हने समाजातील दानशूर व्यक्ती, सेवाभावी संस्था, अन्नदान करणाऱ्या संस्था, पत्रावळींचे विक्रेते आणि दिंडीचालक यांच्या समन्वयातून वारकऱ्यांना सवलतीच्या दरात नैसर्गिक पानांच्या पत्रावळी उपलब्ध होण्यासाठीची रचना उभी केली आहे. अशा पद्धतीने २०१८ साली २५ लाख पत्रावळी उपलब्ध करून दिल्या होत्या. २०१९ सालच्या वारीमध्ये एक कोटी पत्रावळी वारीमध्ये उपलब्ध करून दिल्या होत्या.
अभियानाची उद्दिष्ट्ये
वारीच्या दरम्यान लाखो वारकऱ्यांसाठी लाखो थर्माकोल आणि प्लास्टिक डिशेस वापरल्या जातात. नंतर त्या तशाच टाकून दिल्या जातात. वारीमार्गावरील आपल्याच बांधवांची शेते, विहिरी यामुळे प्रदूषित होत आहेत. प्लास्टिक आणि थर्माकोल यांचे विघटन होत नसल्याने पर्यावरणाचे गंभीर नुकसान यामुळे होते आहे.
वारीच्या दरम्यान लाखो वारकऱ्यांसाठी लाखो थर्माकोल आणि प्लास्टिक डिशेस वापरल्या जातात. नंतर त्या तशाच टाकून दिल्या जातात. वारीमार्गावरील आपल्याच बांधवांची शेते, विहिरी यामुळे प्रदूषित होत आहेत. प्लास्टिक आणि थर्माकोल यांचे विघटन होत नसल्याने पर्यावरणाचे गंभीर नुकसान यामुळे होते आहे.
पारंपारिक पद्धतीने बनवलेल्या पत्रावळी आणि द्रोण निसर्गाचाच भाग असलेल्या पानांपासून बनवल्या जातात. काही दिवसांतच त्यांचे विघटन होते. त्यांच्यापासून पर्यावरणास कसलीही हानी पोचत नाही.
वारीमध्ये दररोज लाखो भाविक दर्शनासाठी जाताना पानफुल नेण्यासाठी प्लास्टिक कॅरीबॅग वापरतात. त्याऐवजी पानात नेल्यास दररोज लाखो पिशव्यांपासून होणारे दीर्घकालीन अनिष्ट परिणाम करणारे प्रदूषण टाळले जाईल.
प्लास्टिक आणि थर्माकोल डिशेश ऐवजी भोजनासाठी स्टीलच्या ताट वाट्या वापरण्याकडे काहींचा कल आहे. मात्र वारीमध्ये दररोज लाखोंच्या संख्येने वापरलेल्या स्टीलच्या ताट वाट्या धुण्यासाठी टैंकरने पुरावालेल्या लाखो लिटर पाण्याचा अपव्यय होतो. सोबत डिटर्जन्ट मुळे प्रदूषणही होते.
थं क्रिएटिव ने आयोजीत केलेल्या प्लास्टिक कचरा मुक्त भारत अभियानात केंद्रीय केंद्रीय मनुष्यबळ विकासमंत्री मा. श्री प्रकाशजी जावडेकर यांनीही सहभाग घेतला. त्या प्रसंगी त्यांनी व्यक्त केलेले मनोगत.
‘प्रबोधनातून समाजपरिवर्तन’ या संतांनी दाखवलेल्या मार्गाने प्लास्टिक आणि थर्माकोल प्रदूषणाच्या भस्मासुरावर नियंत्रण ठेवणे हा उद्देश डोळ्यासमोर ठेऊन ‘निसर्ग वारी’ गेली सहा वर्षे वारकरी, नागरिक आणि विद्यार्थ्यांचे प्रबोधन करीत आहे. या उपक्रमाला नागरिकांचा चांगला प्रतिसादही मिळत आहे.
दिंड्यांमधील वारकरी, दिंडी प्रमुख, हरीभक्त परायण कीर्तनकार, प्रवचनकार यांनी प्लास्टिक थर्माकोल प्रदूषणावर मात करण्यासाठी प्रबोधनाची पताका खांद्यावर घेऊन वारी केली आणि वर्षभर समाजाचे प्रबोधन केले तर प्लास्टिक थर्माकोल कचरामुक्त स्वच्छ भारत ही संकल्पना लवकरच सत्यात उतरेल
प्लास्टिक थर्माकोल प्रदूषण या समस्येचे मूळ कारण केवळ अनास्था आणि पर्यावरण रक्षणाबद्दल असलेली उदासीनता हेच आहे. समस्येची गंभीरता आणि तिचा आकार समजून आल्याशिवाय त्यावर मात करता येत नाही. सर्वंकष प्रबोधनानेच त्यावर मात करता येईल.
चला वारीमध्ये सहभागी होऊ, पर्यावरण संवर्धनाचे दूत होऊ.
निसर्ग वारी उपक्रमात सहभागी होण्यासाठी कृपया आपले नाव नोंदवा.
Copyright 2023 | All rights reserved | Nisarg Wari